Atatürk'ün ölümü ve dünya matbuatı
"Atatürk öldü, dünya eskisi kadar ilginç değil artık"
Atatürkün ölümü ve dünya matbuatı
Almanya, Türk Milletinin ölçü kabul etmez derecede bu ziyanından mütevellit acısına samimi olarak iştirak etmektedir. Gazi,1918 de ölen milletler arasında azimli bir hareket ve irade ile Türk milletini kurtarmış ve dünyanın hayran kaldığı bir kalkınma hareketi yapan ilk devlet reisi olmuştur. Hitler bu hissiyatı 1933 de Büyük Millet Meclisi Hariciye Encümeni Reisile olan görüşmesi esnasında ifade etmiştir. Hitler Atatürk’ün muvaffakiyetleri ve Nasyonal Sosyalizmin muvaffakiyetine olan inancının en büyük misali olarak kabul etmiştir.
Türkiye ve Almanyada kuvvetli bir halkçılık, milli kuvvetin tükenmez bir hazinesidir.
İngiltere teessür
Londra 12( A.A) Reuter Ajansı Bildiriyor:
Türk Milleti en büyük oğlunu kaybetti. İcraat adamı olan Atatürk memleketini ihya etti. Dâhili ve Harici işlerini akıllar almaz politikasıyla muvaffakiyetle başardı.
Bütün Londra gazeteleri Atatürke başmakaleler ve makaleler tahsis etmektedir.
Times gazetesi başmakalesinde Atatürk’ün şahsına mevcut olan en büyük meziyetlerden bahsettikten sonra ezcümle diyor ki: “Onun ruh kuvveti, azim ve ölmez iradesi diğer herhangi bir şefi sarsabilecek olan zorrlukları kolaylıkla yendi”.
Daily Telgraf yazıyor:
Müteaddit kuvvetli adamların iktidar mevkiine geldiğini gören neslimiz, bunların eserlerini gözden geçirdikleri vakit hiçbir millet ve devlet, inkılâbının ne Atatürk tarafından yalpan inkılap kadar kuvvetli ve ne de Atatürk kadar mühim olduğunu anlayacaktır. Atatürk yaşasaydı tarihin bugünkünden daha çok farklı olacağı muhakkaktı.
Yugoslavyada Teesür
Belgrad,12(A.A) Avala Ajansı bildiriyor:
Dün akşamki ve bu sabahki bütün Yugoslav gazeteleri birinci sayfalarını Atatürk’ün Fotoğraflarını neşretmek suretiyle Türk vatanının babası olan Büyük Adamın vefatına tahsis etmektedirler.
Vreme gazetesi, neşrettiği baş makalesinde bilhassa diyor ki:
“Türkiye’ nin kaderine bütün dost ve müttefikleri ve bilhassa Yugoslavya iştirak etmektedir.Kral Aleksandrın katlini müteakip -Seferberlik ilan edeyim mi- cümlesini muhtevi bir telgraf çeken Atatürk’ün bu sözü Yugoslavya da hiçbir zaman unutulmayacaktır.Bu suretle Yugoslavya da nüfuzu Avrupa da olduğu gibi Asya milletleri arasında da seneden seneye artmakta bulunan tamam ile milli ve kudretli modern büyük Türkiye’yi vücuda getirmiş olan Atatürk’ün adını hiçbir zaman unutmayacaktır”.
Polonya Matbuatının yazdıkları:
Varşova( A.A)
Polonya Matbuatı heyecanlı cümlelerle Atatürk’ün hatırasının taziz etmektedirler. Gazeteler bu büyük adama ait resimlerle uzun tercümeli halini neşretmektedirler. Yarın resmi gazete Polska, tarihi bir şahsiyet olan Atatürk’ün büyük vatanperverliği ve askeri dehasının kayıt ve tebarüz ettirmektedir.
Bu gazete diyor ki:
“Atatürk’ün faaliyeti fevkalede vüsatlı olmuştur. Bu faaliyet Türk Milletinin hayatına müteallik her sahada kendini göstermiştir.
Murjer Poranny Gazetesi, Atatürkün Muharebeden sonra Türk milletinin hayatındaki başlıca rolünü tespit etmektedir”.
Rumen Matbuatının Teesürü
Bükreş 12 ( A.A)
Bütün gazeteler ilk sayfalarını Atatürk’e ait makalelere tahsis etmekte ve bu yüksek adamın askeri ve siyasi, dehasını tebarüz ettirerek yeni Türkiyenin mübdi tarafından vücuda getirilen eserin tarihi değerini kaybetmektedirler.
Vittorul gazetesi yazıyor:
“Eserleriyle beşeriyetin üstüne çıkan bu inkılâpçı, seciyesi ve hayatı itibarıyla insanlara en yakın olanlardan biri idi.Esasen şahsiyetinin cazibesi ve hayatının sonuna kadar muhafaza ettiği otoritesinin sırrı bundadır.Bugün insan ve hammadde itibariyle kuvvetli olan Akdeniz’de birinci derecede mühim bir mevkii bulunan Türkiye Cumhuriyeti istikbali sükunetle derpiş edebilir”.
Tiran.20 (A.A) Alba ajansı Tebliğ ediyor:
Demokrasi gazetesi,”Asrımızın en mümtaz siması Atatürk” başlıklı makalesinde, büyük ölünün tercümei halinden ve eserlerinden bahsetmektedir. Bu gazete ezcümle şöyle diyor:
“Atatürk asrımızın en mümtaz simasıdır. Filozofların muhtelif metafizik manalar vermiş ve şairlerin en güzel en yüksek sözlerle tasvir etmiş oldukları ideale o realist nafiası ile can vermiştir. O sözleri icraata kalbetmeştir ve büyük icraatın lisanı kendindedir”.
Atina ajansı bildiriyor:
Gazeteler Türk milletinin matemi hakkında hususi muhabirlerinin göndermiş oldukları yazıları neşretmekte berdevamdırlar.
Eleftrion Vima Gazetesi, bilhassa Atatürk’ün siyasi ve sosyal reformlarının garbi sistemlerinin basit bir kopyası olmadığını belki Türk ibdai olduğunu ve bu reformların kuvvet ve hayatiyetlerinin Atatürk’ün milletin teceddüdü iççin hususi bir sistem bulması ve bunu tatbik etmesi keyfiyetinde mühdemiç bulunduğunu yazmaktadır. Atatürk’ün ölümü ile başlayan devrin nişanesi, onun eserine bağımlılık onun direktiflerine bağlılık ve onun prensiplerini tatbik etmek olacaktır.
Fransız basını
Paris Havas ajansı bildiriyor:
Matbuat Atatürkün askeri ve politik bir deha olmuş olan şahsiyetine uzun sena makaleleri tahsis etmekte berdevamdır.
De Courson,Jour Echo de Paris gazetesinde diyor ki:
“Atatürk hür ve müstakil bir Türkiye bırakıyor. Türkiye sağlam ve modern bir ordunun iyi muhafazası altındadır”.
Albert Kammerer,Exelsior gazetesinde şu satırları yazmaktadır:
“Atatürk büyük bir adam, çok büyük bir adam, politik bir dehadır.
Memleketine en büyük hizmetleri yapmıştır. Kelimenin en iyi manasında bir diktatör olmuştur. Bütün sahalarda itidal ve memleketine ait menfaatlerin en doğru hissedilmesi gibi mukayesisine imkân olmayan liyakatlar göstermiştir”.
Bulgar gazeteleri neşriyatı
Sofya 13
Bütün gazeteler Atatürk’ün hayat ve eserine ve Sofya’da ki ikametine ait hatıralara uzun uzun sütunlar tahsise devam ediyorlar. Bütün makaleler, Büyük şefini kaybeden Türkiye’ye karşı sevgi nişaneleriyle doludur. Bu makalelere ilave Cumhurbaşkanının hayatına ait müteaddit fotoğraflar ilave edilmiştir.
Utro gazetesi başmakale yerinde eski Başvekil Muşanofun bir mülakatını neşrediyor. Muşanof diyor ki:
“Türkiye Mevcudiyetinden beri en büyük ıslahatçısını kaybetmiştir. Atatürk, Türkiyeyi ihya ve teceddüdünün temellerini attı. Bazıları Bulgaristan’a teveccüh gösteren sadık ve zeki arkadaşlarımın da yardımı ile adını Yeni Türkiye’nin en büyük başarılarına bağladı.
Zora Gazetesinde, Gazetenin direktörü Krapçet tarafından yazılan bir makalede de ezcümle şu satırlar okunmaktadır:
“Kemal Atatürk, açık kıvılcımlı gözlerini hayata kapadı. Politik sahneden kudretli bir sima, tükenmez bir enerji çekiliyor. Büyük Türk ıslaatcısınıhn eseri muazzamdır. Filhakika Türkiye’nin hudutları eski imparatorluk hudutlarından öteye genişletmişti. Fakat Dünya harbi esnasında parçalanan Türkiye’yi birleştirdikten sonra, halk kütlerini yeni ve medeni bir hayata sevk için uyandırdı.
Arkadaşlarıyla birlikte teokratik değil, sivil bir devlet teşkilatı kurdu. Eserinin ebedi kalacağından kimse şüphe edemez. Fakat kendisiyle giden birkaç şey var: Alevi mizacı, kuvvetli ve tükenmez enerjisi, hareketli ve daima uyanık halde olan düşüncesi ve eğrilmez iradesi, Kemal Atatürk yalnız Türkiye Cumhuriyetinin esaslarını değil,aynı zamanda günlük politikasını da gösteriyordu.Türkiye’yi alakadar eden her hadisenin karşısında derhal ve enerji ile harekete geçiyordu”.
Finlandiya gazetelerin yazdıkları:
Helsinski 13 (A.A) Finlandiya ajansı bildiriyor:
Bütün Finlandita gazeteleri,Atatürke geniş sütunlar tahsis eylemektedir.
Hafvud Stadbledet diyor ki:
“Atatürk, fevkalade bir devlet adamı, harp sonrası dünya tarihinin en mühim simalarından birisi idi. Atatürk olmasa idi, yeni Türkiye mevcut olmazdı.”
Varşova 13 (A.A) Pat ajansı bildiriyor:
Atatürkün hatırasından bahseden Goniec Varszavsk, diyor ki:
“Atatürkün ölümü enternasyonal mahiyette bir hadisedir. Atatürk,15 sene içinde, Türkiyeyi modern bir devlet yapmıştır. Atatürk, Türk ordusunu ıslah etmiş ve Balkanların ve yakın şarkın en kuvvetli ordusu haline getirmiştir. Hâkim harici politikası sayesinde, Türkiye Dünya politikasında çok mühim bir unsur olmuştur”.
Sovyet Rusyada Teessür
Moskova 14( A.A) Tas ajansı bildiriyor:
İzvetsiya Gazetesi,” Yeni Türkiye’nin yaratıcısı”,başlığı altında neşrettiği bir makalede şunları yazıyor:
“En Müsait Kumanlardan biri olarak tanınmış olan Kemal Atatürk’ün padişahın istibdatına karşı tevcih edilen ihtilal hareketine uzun zamandan beri iştirak etmiş olması keyfiyeti, memleketi kurtaracak olan milli hareketin başına süratle geçmesine yardım etmiştir.”
Lehistanda teesür
Varşova 14 (A.A) Pat ajansı tebliğ ediyor:
İllustrowany Kurjer Codzienny şöyle yazıyor:
“Atatürk Türkiye’yi silah kuvvetiyle kurtarmış ve Vaşingtonun Birleşik Amerikayı yaratması gibi yeni Türkiye’yi yaratmıştır.
Atatürk’ün eseri hatta beynelmilel büyük işlerde de tesirini göstermiştir.
İtalya’da teesür
Roma 14 ( A.A)
İtalya Matbuatı Atatürk’ün vefatından teessürle bahsederek yeni Türkiye’nin yaratıcısı serlevhası altında büyük devlet adamının hayatına ve vücuda getirdiği harikulade eserlere uzun makaleler tahisi etmektedirler.
Tribuna Gazetesi diyor ki:
“Türklerin büyük şefinin vefatı karşısında İtalyan milleti dost Türkiye’nin teessürüne iştirak eder. Atatürk’ün ölümüyle yakın şarkın tekâmülüne birinci derecede amil olan son derece kuvvetli bir şahsiyet zayi olmuştur. Türkiye Cumhuriyetinin bu matemli gününde İtalyan milleti dost memlekete en derin muhabbetlerini gönderir.”
Duçe tarafından tesis edilmiş olan, Popolo d’İtaliya gazetesi diyor ki:
“Ölümün, hayatının yirmi yılını vakfettiği ve alametleri şimdi çok yüksek ve sağlam bulunan muazzam yapıcı faaliyetinin tam cevvaliyeti içinde avlandığı, vatan babasının ziyanından dolayı Türkiye’yi müteellim eden matem çok derindir.
Atatürk’ün ölümü hariçte de derin bir teessür uyandırdı
Krallarla devlet reislerin taziyeleri
İngiliz kralın taziyesi:
Londra11( A.A)
“Atatürk’ün vefatı münasebetiyle Kral George namına saray teşrifat nazırı Türkiye Büyük Elçiliğine giderek Majeste Kralın bu büyük ziyadan dolayı Türk Milletine kederine bütün kalpleriyle iştirak ettiklerini bildirmişlerdir.
Hükümet namına da Hariciye teşrifat müdürü umumisi ayrıca taziyede bulunmuştur.
Şehinşahın taziyesi
Tahran 11 ( A.A)
Hariciye nazırı bugün Türk büyük elçiliğine giderek Atatürk’ün vefatı haberini seyahatte bulunan şehinşaha telefonla bildirdiğini ve çok müteessir olan Şahinşah Hazretlerinin derhal büyükelçiliğine giderek kendileri namına taziyelerini bildirmesini emrettiklerini söylemiştir.
Hitlerin taziyesi
Berlin 11(A.A)
Atatürk’ün vefatı haberi üzerine Berlin’de bulunmayan devlet reisi Hitlerin emri üzerine devlet nazırı Dr.Mayaner kendileri namına ve hariciye umumi kâtibi Baron Veisiger Hariciye nazırı namına büyük elçiliğe gelerek taziyede bulunmuşlardır.
Amerika Hükümetinin Teessürü
Washington 11 ( A.A)
Hariciye nazırı Mister Cordell Hull, Türkiye büyük elçiliğine gelerek Atatürk’ün vefatından dolayı Amerika hükümetinin fevkalade müteessir bulunduğu ve bu ziyanın yalnız Türk Milletine ve hudutlarına inhisar etmeyerek sahası çok vasi bulunduğunu bildirmiştir.
Belgratta
Belgrat 11 (A.A)
İkinci ve üçüncü naipler bugün Türkiye büyükelçiliğine giderek Türkiyenin büyük matemine iştirak ettiklerini bildirmişlerdir.
Belgrat 11 (A.A)
Başvekil Stoyadinoviç Türkiye Büyük elçiliğine giderek hükümetinin ve Yugoslavya milletinin Türkün büyük matemine iştirak ettiklerini ve bu elemli ve kederli dakikayı Türklerle beraber yaşadıklarını bildirerek samimi taziyelerinin Türk hükümetine iblağını rica etmiştir.
Brükselde
Kralın saray başnazırı ile başvekil ve harivciye nazırı Spaak,bizzat Türk Büyük elçiliğine giderek Kral ve Belçika Hükümeti namına taziyede bulunmuşlardır.Spaak Türk Milletinin kendisine mahsuz metanetle bu ziyanın büyük acılarına karşı geleceği ümidinde bulunduğunu ilave etmiştir.
Paris Havas Ajansı bildiriyor:
Dâhiliye nazırı Sarraut dün öğleden sonra Türkiye büyük elçiliğine giderek Suad Davaza şahsi taziyelerini bildirmiştir.
Varşova
Reisicumhur namına teşrifat müdürü umumisi ve hükümet namına hariciye nazırı Bek, Türkiye büyük elçiliğine gelerek taziyede bulunmuşlardır.
Moskova
Atatürk’ün ölümü haberi üzerine hariciye komiseri Litfinov, bugün Türkiye büyük elçiliğine giderek Türk milletinin büyük acısına Sovyet milletleriyle hükümettin kalben iştirak ettiğini bildirmiştir.
Cenaze merasimine Sovyetler Birliği bir heyet göndermek suretiyle iştirak edecektir.
Bulgar Kralın sarayındaki bayrak yarıya indirildi.
Sofya Bulgar ajansı bildiriyor:
Reiscumhur Atatürkün haberi gelir gelmez kral sarayı üstünde bulunan bayrak matem alemti olarak yarıya indirilmiştir. Kral Boris, Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisine çok samimi taziyelerini telgrafla bildirmiştir. Bundan başka, Kralın emriyle, Başyaver General Çanev ve Başmabeynci Panav, Türkiye Elçisi Berkeri ziyaret ederek kralın taziyelerini bildirmiştir.
Öyle bir yaşa ki öldüğünde düşmanların bile saygı duyup ağlasın sözünü yerine getiren tek adam, yüz yılda bir gelen devlet adamı, en büyük devrimci…
Filozofların muhtelif metafizik manalar vermiş ve şairlerin en güzel en yüksek sözlerle tasvir etmiş oldukları ideale o realist nafiası Gazi Mustafa Kemal... Öldüğünde dış basının onun İçin söylenenenler…
"Yeni Türkiye’yi yaratan adam öldü"
"Atatürk öldü, dünya eskisi kadar ilginç değil artık"
"Atatürk'ün ölümü yalnız Türkiye için değil, Asya kıtası ve bütün dünya için büyük bir kayıptır"
"Yeni Türkiye'ye ruh veren adam kayboldu"
"Dünyayı şaşırtan adam öldü"
Atatürk öldü evet. Ama eserleri, gençlere emanet ettiği Cumhuriyeti, yaşıyor, yaşayacak...
Atatürk hayatı boyunca ülkemizi çağdaş uygarlık düzeyine çıkarmak için uğraştı.Gece demedi,gündüz demedi,çalıştı,çabaladı.Bütün insanlığın saygı duyduğu büyük bir eser ortaya koydu....
"Cumhuriyeti biz kurduk, onu yaşatacak olan sizlersiniz "dedi.
Onun yolundan gitmek demek, Türkiye Cumhuriyet’in inin yaşatmak ve yüceltmek yolu demektir...
"Ne mutlu Türküm diyene "
NOT: İstanbul Büyükşehir Belediye kütüphane ve müzeler müdürlüğünün Ebediyete yolculuk kitabından paylaşımdır.
Sevgi. Minnet. Şükran. Gurur ve Özlemle. Saygı ve değerle…
Chenay Kobak
