Güvenli bir yaşam için deprem öncesi ''Altın Kurallar''

Deprem nedir?

Yerkabuğunu meydana getiren tabakaların doğal nedenler sonucunda başlayan ani ve kısa süreli titreşimlere ya da yerkabuğunun herhangi bir noktasında meydana gelen kırılmanın oluşturduğu sismik dalgaların yer yüzeyine ulaşarak dünya yüzeyini sarsmasına deprem denir.

Deprem Nasıl Oluşur?

Deprem, yerkabuğundaki fay adı verilen kırıklarda meydana gelir.

Fay; yerkabuğunu oluşturan kayaçların bir yüzey boyunca kırılması ve oluşan iki parçanın birbirine göre göreceli olarak yer değiştirmesidir. Fayların hareketli olduğu bölgelere ise aktif fay kuşağı adı verilir.

Deprem, kayalık bir alanda oluşan gerilmenin ani bir harekete yol açacak kadar yükselmesiyle oluşur. Bu hareket kayanın en zayıf noktasının kırılmasıyla yeni bir fay oluşturabilir ya da kaya var olan fay boyunca kayar ve yerkabuğunu oluşturan levhalar kırılır. Kırılma sonucu oluşan iki parça birbirine göre yer değiştirir.

Deprem şiddeti; Depremin belirli bir yerde canlılara ve çevreye verdiği zararın tespit edilmesidir.

Depremin büyüklüğü; Depremin ortaya çıkardığı toplam enerjiyi karakterize eden, aletsel ölçüm ve hesaplama sonucu bulunan değerdir.

Depremden Önce Neler Yapılmalıdır?

• Birey olarak deprem bilincine sahip olun.
• Yaşanılan yerleşim bölgesi ve ikamet edilen bina hakkında ilgili kurum ve kişilerden bilgi alın.
• İkamet edilen binanın güçlendirilmesi gerekiyor ise; zaman kaybetmeden gerekli güçlendirme çalışmaları yaptırın, mümkün değil ise binayı tahliye edin.
• Yapılarınızı zorunlu deprem sigortası (DASK) ile güvence altına alın.
• İtfaiye ve ilgili birimlerin eğitim ve tatbikatlarına katılın.
• Deprem esnasında kayarak, düşerek, devrilerek zarar verecek malzeme ve eşyalarınızı duvara sabitleyin.
• Deprem sonrasında meydana gelebilecek yaralanmalara bilinçli bir şekilde müdahale edebilmek için ilkyardım becerisi kazanın.
• Ev ve işyerlerine özel acil eylem planı hazırlayın.Bu planları,aile bireyleri ve iş arkadaşlarınızla paylaşın ve belirli aralıklarla tatbikat yapın.
• Ev, işyeri ve araçlarınızda standartlara uygun ve yeterli sayıda yangın söndürme cihazı bulundurun.
• Başta deprem olmak üzere her türlü afet için acil durum çantası hazırlayın.Çanta içerisindeki malzemelerin kullanıma uygun olup olmadığını belirli aralıklarla kontrol edin.
• Acil durum çantasında bulunması gereknler;

1. Battaniye
2. Giyecek
3. Radyo
4. Su ve kuru yiyecek
5. El feneri
6. Düdük
7. Çekiç
8. İlkyardım seti
9. Varsa sürekli kullandığın ilaç

• Deprem anında devrilerek yaralanmalara sebep olabilecek eşyaları (gardrop, kitaplıkvb.)duvara sabitleyin. Dolapların üzerine düşebilecek eşyaları koymayın.
• Ev ve işyerinde, sarsıntı anında elektrik, su doğalgazın otomatik olarak kapanmasını sağlayacak uygun tesisat monte ettirin. Aile bireylerine ya da iş arkadaşınıza elektrik sigortası ile su ve gaz vanalarının yerlerini ve nasıl kapandığını gösterin.
• Ev ve işyerinde sarsıntı anında hayat üçgeni oluşturabilecek güvenli yerler tespit edin. Belirli aralıklarla tatbikat yapın.
• Olası bir afet anında, açık alanda bireylerin birlikte ve güvende olmalarını sağlayacak ‘’güvenli toplanma bölgesi’’ tespit edin. Güvenli toplanma bölgesini çevrenizdeki bireylere de gösterin.

Deprem anında heyecan ve telaşlı davranışlardan kesinlikle kaçının, mutlaka sakin ve bilinçli hareket edin.

Deprem anında neler yapılmalı?

• Sarsıntı anında panik yapmayın; hızlı düşünüp biran önce karar vererek hızlı bir şekilde hareket edin.
• Ayakta durmayın. Aile fertleriyle birlikte hayat üçgeni bölgelerine ulaşmaya çalışın.
• Cenin pozisyonu ile kendinizi ve öncelikle de başınızı koruyun.

Deprem anında kesinlikle asansörü kullanmayın. Eğer asansörde iseniz, asansörü durdurun ve inin.

• Sarsıntı bitene kadar asla dışarıya ve balkona çıkmayın. Asansör ya da servis merdivenlerini kullanmayın.
• Düşebilecek ya da devrilebilecek eşyalardan ve kimyasallardan uzak durun.
• Sarsıntı bittikten sonra elektrik sigortası ile su ve doğalgaz vanalarını kapatın. Paniğe kapılmadan kendinizi ve çevrenizdekilerin yaralı olup olmadığını kontrol ettikten sonra, hızlı bir şekilde, acil eylem planındaki güvenli toplanma bölgesine ulaşın.

Güvenlik kurallarına uyun uymayanları uyarın!

• Açık alanda iseniz; bina ağaç ve direk gibi çökebilecek ve devrilebilecek nesnelerden uzak durun.
• Yere çömelip kapanarak kafanızı ve ensenizi kollarınızla koruyun. Olduğunuz yerde savrulmamak için sabit durun.

Unutmayın deprem anında birçok insan düşen malzemelerden dolayı yaralanmaktadır.

• Okulda ya da topluma açık yerlerde yetkili kişilerin talimatlarına uyun.
• Sarsıntı bitene kadar bulunduğunuz yerde cenin pozisyonu alın.
• Yetkililer, çıkışın güvenli olduğunu söyleyinceye kadar metro ve tramvay gibi toplu taşıma araçlarını kesinlikle terk etmeyin.
• Toplu taşıma araçlarını tahliye ederken çocuk, hamile, yaşlı ve sakatlara öncelik verin ve hızlı bir şekilde dışarı çıkın.

Metro tramvay hatlarında elektrik olduğunu unutmayın.

• Sarsıntı anında araç kullanıyorsanız; köprü, viyadük ve toprak kaymalarına dikkat ederek, sarsıntı bitene kadar aracınızı yol kenarına çekin ve durdurun. Sarsıntı anında araçtan çıkın.
• Sahil kenarı ya da baraj yanında iseniz;hızlı hareket ederek yüksek bir yere çıkın.
• Denizden gelebilecek büyük dalgalara ve baraj duvarlarının çatlaması ile taşabilecek suya karşı dikkatli olun.

Enkaz altında kaldıysanız;

• Panik yapmayın ve durumuzu kontrol edin.
• Hayatınızı riske atabilecek hareketler kalkışmayın.
• Kurtarma ekiplerinin sizi kurtarmak için seferber olacaklarını unutmayın.
• Enerjinizi kısa sürede tüketmenize neden olacak davranışlardan kaçının.
• Dışarıdakileri durumunuz hakkında bilgilendirmek için sahip olduğunuz imkânları kullanın.

Depremden Sonra;

• Her an artçı sarsıntıların olabileceğini aklınızdan çıkarmayın. Her ne sebeple olursa olsun hasar görmüş binaya tekrar girmeyin.
• Telefon hatlarını meşgul etmeyin.
• Acil durumlar dışında araç ile trafiğe çıkmayın.
• Çevrenizde yıkılmış binalar var ise; derhal itfaiyeye bildirin.
• Kendi hayatınızı tehlikeye atmadan, enkaz altında sıkışmış olan yaralıları bulundukları yerden güvenli bir şekilde çıkarmaya çalışın.
• İlkyardım ve arama kurtarma eğitiminiz yoksa enkaz derinliklerinde arama kurtarma çalışmaları yapmayın.
• Hasar görmüş ya da yıkılmış binalardan çıkmış\ çıkarılmış afetzedelere yardımcı olun, özellikle çocuklara sahip çıkın.
• Kalabalık ve halka açık bir yerde iseniz; yetkililerin talimatları doğrultusunda kontrollü bir şekilde güvenli toplanma bölgesine gidin.
• Depremden sonra çıkabilecek yangınlara müdahale edin.
• Söylentileri değil resmi makamların açıklamalarını dikkate alın.

Deprem, doğal bir afettir. Ya cehalet?