Duygusal şiddet

Doç. Dr. Şafak Nakajima

Duygusal şiddete uğrayan insanları, çoğu kez ilk görüşte tanımak mümkündür.

Dalgın gözleri kolayca ıslanır, hafif bir sesle konuşurlar.

Konuşmalarını bölen sessiz boşluklar vardır; oturdukları yere yerleşmez, adeta ilişirler.

Genellikle iyi kalpli, zeki, nazik ve nitelikli insanlar olmalarına karşın özgüvenleri zayıftır.

Yaşadıklarını tanımlamakta zorlanır, sıklıkla kendilerini suçlarlar.

Yaşadıkları da zaten, tanımlanması zor bir şeydir.

Duygusal şiddet; fiziksel şiddetten farklı olarak, yüz yerine kalbin darbe aldığı, kemikler yerine duyguların kırıldığı, beyin yerine benliğin sarsıntı geçirdiği bir şiddet türüdür.

Kötü olansa, bu şiddet türünün sonuçlarının, fiziksel şiddette olduğu gibi kolayca görülebilir, tanımlanabilir ve suç kabul edilip cezalandırılabilir olmayışıdır.

Duygusal şiddet; korkutarak, aşağılayarak, tehdit ederek, sürekli eleştirerek, suçlayarak, hakaret ederek, hiç memnun olmayarak, sözel, sosyal, maddi ve bazen de fiziksel baskı yoluyla bir insanı kontrol altında tutmaktır. Şiddeti uygulayan sıklıkla, karşısındakine vicdani sorumluluk yükleyerek kendini aklar.

Duygusal şiddet; anne-babadan, diğer aile büyüklerinden, kardeşlerden, sevgili, eş ve onların ailelerinden, çocuklardan, yöneticilerden, arkadaşlardan gelebilir.

Duygusal şiddet; ''anne babanın, evliliğin ve çalışma yaşamının kutsallığı, ayıp, yasak, günah'' gibi toplumdaki yaygın değerlerden beslendiğinden, kolayca göz ardı edilir, hatta onaylanıp kabul görür.

Duygusal şiddet, insanın kendine güvenini, saygısını, değerini yavaş yavaş kemiren bir beyin yıkama sürecidir.

Ne kadar zeki, başarılı, çekici, becerikli olursa olsun, şiddetin mağduru kendisini ''yetersiz, aptal, beceriksiz, çirkin, suçlu, günahkâr, kirlenmiş'' gibi hisseder.

Çoğu saldırgan, toplum içinde duygusal şiddeti açıkça sergilemekten ve karşısındakini küçük düşürmekten çekinmez.

Bazıları ise korkaktır; mağdurun savunmasız olduğu ortamlarda, çoğu kez yalnızlarken şiddet uygular. Dışarıya ise son derece ilgili, sevgi ve sorumluluk dolu bir insan rolü oynar.

Pek çok farklı biçimde kendini gösterse de, duygusal şiddet en sık üç şekilde karşımıza çıkar:

• Saldırganlık

İsim takma (aptal, geri zekâlı, şişko, sıska, çirkin ördek), bağırma, aşağılama, suçlama, sorumlu tutma, aşırı kıskançlık, emir verme, tehdit etme (terk etmek, parasız bırakmak, ailesiyle görüştürmemek, çocuklarından kopartmak, dayak atmak, eşya parçalamak, öldürmek, vb.) gibi, açıktan yapılan duygusal şiddet türüdür.

Şiddete başvuran kişi, karşısındakini kendisiyle eşit ve bağımsız bir birey olarak görmez.

Aralarındaki ilişki, sağlıklı iki yetişkinin değil, baskıcı ve kontrolcü bir ebeveynle, savunmasız çocuğun ilişkisi gibidir.

Şiddeti uygulayan, kimin ve neyin iyi / kötü, haklı / haksız olduğuna, çözümün ne olması gerektiğine kendi başına karar verir.

Her şeyin en doğrusunu biliyordur!

O; akıl verir, karar verir ve ceza verir.

• Yok saymak

Şiddet uygulayan, karşısındaki insanı dinlemez, görmezden gelir, cevap vermez, küser, konuşmaz, kendisini ve sevgisini geri çeker.

Verdiği sözleri tutmayıp, unutmuş gibi yapar.

Haber vermeden kolayca terk eder, aramaz.

Davranışları, mimikleri veya ses tonuyla örtülü aşağılama yaptığında, mağdurun itirazı halinde, ''Ben öyle bir şey söylemedim!'', ''Neden bahsettiğini anlamadım! Nereden çıkarıyorsun bunları!'' gibi sorularla yaptıklarını inkar eder.

Mağdur, olan bitene akıl erdiremez, kendisini suçlayabilir.

• Küçümseme

Çok açıktan saldırgan olmayan bu şiddet türünde şiddeti uygulayan, yaşanan olumsuz bir olayı kabul eder ama karşı tarafta yarattığı incitici sonuçları küçümser.

''Çok hassassın! Abartıyorsun! Amma da büyütüyorsun!'' der.

Bazen saldırganlık, ''yardım etme, yol gösterme, çözüm bulma'' kılıfında karşımıza çıkar. O size şiddet uygulamıyor, yalnızca iyiliğinizi düşünüyordur(!)

Mağdur, iç çatışma yaşar, kendinden ve hissettiklerinden şüphe duyar.

Gerçeklik algısı bozulur; giderek kötü bir insan olduğuna ve aklını kaçırmaya başladığına inanır.

Duygusal şiddet, zamanında tanınmaz ve çözümlenmezse, insanın yaşam sevincini öldüren, sağlığı olumsuz etkileyen çok ciddi bir şiddet türüdür!

Sosyal ilişkiler, aile ilişkileri ve cinsel yaşam zamanla bozulur.

Sürekli yorgunluk, uykusuzluk, migren, yaygın ağrılar, çeşitli organ hastalıkları, aşırı yeme veya hiç yememe şeklinde beslenme sorunlarına sık rastlanır.

Uzun veya ağır bir duygusal şiddete maruz kalmak insanı, korku içinde yaşamaya ve delirme endişesine sürükleyebilir.

Depresyon bulguları, endişe bozuklukları, özgüven kaybı, utanç ve suçluluk duyguları, ölüm isteği ve intihar düşünceleri, madde ve alkol bağımlılığı ortaya çıkabilir.

Öfke kontrolü zorlaşır.

Maalesef alıştığı bir davranış olduğu için mağdur, duygusal şiddete eğilimli insanları arkadaş ve eş olarak seçebilir.

Şiddete eğilimli bireyler ise özgüvensiz mağduru, cazip bir av olarak tercih edebilir.

İşin acı yanı, mağdur da zamanla duygusal şiddeti öğrenip benimseyebilir ve başkalarına uygulayabilir.

Peki, duygusal şiddet zincirini kırmak için neler yapılmalıdır?

• Sorumluluk üstlenin!

Mağdursanız, duygusal şiddetin sürdürülmesinde sizin izninizin önemli bir rolü olduğunu kabul etmelisiniz!

Yaşadıklarınıza başkaldırmakla sorumlusunuz!

Sergilediğiniz boyun eğici davranışları fark etmek, değiştirmek ve bunu net bir biçimde karşı tarafa göstermek zorundasınız!

Mevcut durumu sürdürmenin bedelinin çok ağır olabileceği gerçeğini unutmamalısınız!

Kişinin en büyük yardımcısı ve kurtarıcısı, yine kendisidir!

Kendisine yardım etmeyene, kimse yardım edemez!

• Gelişin ve özgürleşin!

Kültürel, duygusal, sosyal açıdan gelişmiş ve ekonomik bağımsızlığa sahip bir bireye duygusal şiddet uygulayabilmek daha zordur.

Böyle bir durum ortaya çıksa bile, gelişmiş ve ekonomik özgürlüğe sahip bir bireyin, zincirlerini kırıp yaşamını yeniden inşa etme şansı çok daha fazladır.

Çıkış yolları kapanmış, duygusal/fiziksel şiddete maruz bırakılan bireyler yalnızca kendilerinin değil, diğer aile bireylerinin ve tüm toplumun da sağlığını tehdit eder.

Unutmayın; gelişmişlik ve özgürlük, hem birey hem de toplum sağlığı için hayati öneme sahiptir!

Kendinizi geliştirin, her ne pahasına olursa olsun sosyal ve ekonomik bağımsızlığınızı kazanın!

• İlişkiler ve iletişim konusunda donanımlı bir uzmanla çalışın!

Bazı durumlarda ağır özgüven kaybı ve kafa karışıklığı, sorunu tek başına çözmenizi zorlaştırır.

Destek aldığınızda elde edeceğiniz başarı büyük ölçüde sizin, gerçekleri fark etme, değişme ve baskılara direnme kararlılığınıza bağlıdır.

Çünkü şiddeti uygulayan, geleneksel değerleri arkasına alarak ve söylenenleri çarpıtarak haklılığını kanıtlama çabasına girecektir.

Çözümün parçası olmayı reddedecek; kendisinin değil sizin tedaviye ihtiyacınız olduğunu söyleyecek ve hatta tedavinin gereksizliğinde ısrar edecektir.

Sizi desteksiz bırakmak ve kendisine bağımlı kılmak için, ailenizden ve çevrenizden koparabilir.

Toparlayacak olursak:

Duygusal şiddet, çoğu kez, en yakınımızdaki, sevdiğimiz ve güvendiğimiz insanlardan, sinsice gelir!

Dışarıya karşı çok bilgili, eğitimli, duygulu, uygar ve özenli biri izlenimi veren, ilgili ve sevecen görünen bir insan, en ağır duygusal şiddet fırtınalarını yaşatabilir.

Saldırganın her konuda çifte standardı vardır. Kendisi kızabilir, üzülebilir, yorulabilir; siz bunları yaptığınızdaysa, sorun çıkartmakla, huysuzluk ve kaprisle suçlanırsınız! Sizi tahrik ettikten sonra dönüp bir de tepkinizle alay edebilir!

Dönem dönem düzgün davranıp sizi, her şeyin düzeldiğine inandırabilir ve sonra tekrar şiddet eğilimine geri döner.

Aslında böyleleri çoğu kez ne sizi sever, ne de kendisini!

Sevme bilinci yeterince gelişmemiştir.

Çözülmemiş iç çatışmaları, bazılarının ağır kişilik bozuklukları vardır.

İnsanlar arasında anlaşmazlık ve uzlaşmazlıklar kaçınılmazdır ama sağlıklı ilişkilerde sorunlar, duygusal şiddete başvurmadan akıl ve sevgiyle çözümlenir.

Seven insan, saygılı ve özenlidir. Sevdiği insanın duygularına ve ihtiyaçlarına duyarlı ve saygılıdır!

O; kim olursa olsun, sizi bir insan olarak gerçekten seviyorsa, dar bir alana hapsedip kontrol altında tutmaz!

Yolunuzu açar, güçlenmenize ve gelişmenize destek olur!

Unutmayın!

Duygularınıza saldırılabilir, şiddet uygulanabilir, ruhunuz incitilebilir ama onurunuz siz teslim etmedikçe, hiç kimse tarafından elinizden alınamaz!

Doç. Dr. Şafak Nakajima

www.safaknakajima.com